Voleybol
Voleybol, file ile ikiye bölünmüş bir oyun alanı üzerinde iki takım tarafından oynanan bir spordur. Oyunun çok yönlülüğünün herkese sunulabilmesi amacıyla özel durumlar için farklı uyarlamalar bulunmaktadır. Oyunun amacı, topu filenin üzerinden göndererek rakip takımın oyun alanında yere değmesini sağlamak ve rakip takımında aynı amaca ulaşmasını önlemektir. Takımların rakip alana gönderirken topa üç kez vurma hakkı vardır (blok teması dışında). Top oyuna servis ile sokulur, servisi atan oyuncu topu filenin üzerinden rakip alana gönderir. Ralli, topun oyun alanına değmesi, harice gitmesi veya bir takımın hata yapmasına kadar devam eder. Voleybolda bir ralli kazanan takım bir sayı alır (Ralli Sayı Sistemi). Servisi karşılayan takım ralliyi kazandığında bir sayı ve servis kullanma hakkı kazanır ve oyuncuları saat yönünde bir pozisyon döner.
VOLEYBOL REKABET SPORUDUR
Yarışma, ortaya çıkmamış potansiyel güçlerle bağlantı kurar. En iyi yetenek, gayret, yaratıcılık ve estetiğin gösterilmesini sağlar. Kurallar tüm bu özelliklerin ortaya konmasına olanak sağlayacak biçimde oluşturulmuştur. Birkaç istisnayla, voleybol, tüm oyunculara hem file önünde (hücum) hem de oyun alanının gerisinde (savunma veya servis) oynama hakkı verir. Oyunun yaratıcısı William Morgan, yıllar geçse de voleybolun kendine özgü önemli unsurlarını kaybetmediğini kabul etmektedir. Bunlardan bazıları diğer file/top/raket oyunlarıyla aynıdır:
– servis
– dönüş (servis atma hakkı kazanılınca)
– hücum
– savunma
Voleybol fileli oyunlar arasında eşsiz bir yere sahiptir. Bunda topun sürekli havada kalması ve topu geri göndermeden önce, takım oyuncularının kendi aralarında paslaşmasına izin vermesi etkilidir. Özel defans oyuncusu olan liberonun amacı ralliyi mümkün olduğunca uzatarak daha uzun süreli bir oyun sağlamaktır. Servis kuralında yapılan değişiklikler, servis atışını, topu basit anlamda oyuna sokma kavramından çıkarmış ve bir hücum silahı haline getirmiştir. Dönüş kavramı, bütün oyuncuların yer değiştirmelerine izin vermek amacıyla konulmuştur. Oyuncu pozisyonları hakkındaki kurallar takımlara esneklik sağlama ve taktiklerde farklı gelişmeler yaratmaya izin vermelidir. Yarışmacılar bu temel bilgileri tekniklerini, taktiklerini ve güçlerini yarıştırmak için kullanırlar. Bunlar aynı zamanda oyunculara izleyici ve taraftarları etkilemeleri için hareket serbestliği sağlar. Voleybolun imajı gün geçtikçe artmaktadır. Oyun gelişirken hiçbir şüphe yok ki iyiye, güçlüye ve hızlıya doğru gelişecektir.
ÖLÇÜLER
Oyun alanı, 18×9 m ölçülerinde bir dikdörtgendir ve her yönde en az 3 m genişliğinde olan bir serbest
bölge ile çevrilmiştir.
Oyun sahasının üzerinde bulunan serbest oyun boşluğu, her türlü engelden arındırılmış olmalıdır. Serbest oyun boşluğu, oyun sahası yüzeyinden ölçüldüğünde en az 7 m yüksekliğinde olmalıdır. FIVB, Dünya ve Resmi Müsabakalarında serbest bölge yan çizgilerden ölçüldüğünde 5 m ve dip çizgilerden ölçüldüğünde 6.5 m genişliğinde olmalıdır. Serbest oyun boşluğu ise oyun sahası yüzeyinden ölçüldüğünde en az 12.5 m yüksekliğinde olmalıdır. Bütün çizgiler 5 cm genişliğindedir. Çizgiler, zeminin ve diğer çizgilerin renklerinden farklı ve açık renkte olmalıdır.
BÖLGELER VE SAHALAR
1. Ön bölge
Her oyun alanında ön bölge orta çizginin tam ortası ve hücum çizgisinin arka kenarıyla sınırlıdır. Ön bölgenin yan çizgiler dışında serbest bölgenin sonuna kadar uzandığı varsayılır.
2. Servis bölgesi
Servis bölgesi, her bir dip çizginin gerisinde 9 m genişliğindeki alandır. Bu bölgenin yan sınırları; dip çizgilerden 20 cm geriye, yan çizgilerin uzantısı olarak çizilen 15 cm uzunluğunda iki kısa çizgiyle belirlenir. Her iki kısa çizgi de servis bölgesinin genişliğine dahildir. Servis bölgesinin derinliği serbest bölgenin sonuna kadar devam eder.
3. Oyuncu değiştirme bölgesi
Oyuncu değiştirme bölgesi, her iki hücum çizgisinin yazı hakemi masasına kadar olan uzantısı ile sınırlıdır.
4. Libero Değişim Bölgesi
Libero değişim bölgesi, serbest bölgenin takım sıraları tarafındaki bir bölümü olup hücum çizgisi uzantısından dip çizgiye kadar olan alanla sınırlandırılmıştır.
Isınma sahası:
FIVB, Dünya ve Resmi Müsabakalarında ısınma sahaları yaklaşık 3×3 m boyutlarında, serbest bölgenin dışında ve oturma sıralarının bulunduğu taraftaki köşelerde yer alır.
Ceza sahası
Yaklaşık 1×1 m boyutlarında olan ve 2 sandalye bulundurulan bir ceza sahası, her bir dip çizgi uzantısının dışında olacak şekilde kontrol sahası içinde yer alır. Bu sahalar 5 cm genişliğinde kırmızı bir çizgiyle sınırlandırılabilirler.
FİLENİN YÜKSEKLİĞİ
File; düşey olarak orta çizginin üstünde yer alır ve erkekler için 2.43 m, bayanlar için 2.24 m yüksekliğindedir. Filenin yüksekliği oyun alanının ortasından ölçülür. Filenin iki kenar yüksekliği de tam olarak aynı olmalı ve buradaki yükseklik kuralda belirtilen yüksekliği 2 cm’den fazla geçmemelidir.
FİLENİN YAPISI
File; 1 m genişliğinde, 9.5 ila 10 m uzunluğundadır (yan bantların her bir yanındaki 25 ila 50 cm dahil) ve 10 cm’lik karelerden oluşan siyah iplerden yapılmıştır. Filenin üst kısmında 7 cm genişliğinde, iki kat beyaz çadır bezinden yapılmış yatay bir bant file boyunca dikilmiştir. Bandın her iki ucunda onu direklere bağlayan ve gergin durmasını sağlayan bir ipin geçtiği bir delik bulunur. Bandın içinden geçen elastiki kablo fileyi direklere bağlar ve üst kısmının gergin durmasını sağlar.
Filenin alt kısmında üst banda benzer, 5 cm genişliğinde, içinden ip geçirilmiş başka bir yatay bant vardır. Bu ip fileyi direklere bağlar ve alt kısmının gergin durmasını sağlar.
ANTENLER
Anten; 1.80 m uzunluğunda ve 10 mm çapında, fiberglas veya benzeri bir maddeden yapılmış esnek bir çubuktur. Her yan bandın dış tarafına bir anten bağlanır. Antenler karşılıklı olarak filenin ters yönlerine yerleştirilirler. Antenlerin her birinin 80 cm’lik üst kısımları filenin üzerinde devam eder ve bu kısımlar zıt renklerle, tercihen kırmızı ve beyaz renkte 10 cm’lik şeritler halinde işaretlenir. Antenler filenin bir parçası sayılır ve geçiş boşluğunun yan sınırlarını belirler.
DİREKLER
Filenin bağlandığı direkler, yan çizgilerden dışarıya doğru 0.50 m ile 1.00 m uzaklığa yerleştirilirler. Direkler 2.55 m yüksekliğinde ve tercihen ayarlanabilir olmalıdır.
TOPLAR:
Top, içinde lastik veya benzeri bir maddeden bir kesenin bulunduğu esnek deri ya da sentetik deriden yapılmış ve küresel olmalıdır. Tek bir açık renk ya da renk kombinasyonu kullanılabilir. Uluslararası Resmi müsabakalarda kullanılan topların sentetik deri maddesi ve renk kombinasyonları FIVB standartlarına uymalıdır.
Çevresi 65-67 cm ve ağırlığı 260-280 gr’dır.
İç basıncı 0.30 – 0.325 kg/cm² dir (4.26 ila 4.61 psi) (294.3 ila 318.82 mbar veya hPa).
TAKIMIN OLUŞUMU
Bir maç için bir takım en fazla 12 oyuncu ile birlikte; aşağıda belirtilen antrenör ve tıp görevlilerinden oluşur.
Antrenör kadrosu: 1 koç, maksimum 2 yardımcı koç,
Tıbbi kadrosu: 1 takım terapisti, 1 tıp doktoru
Sadece yazı cetveline isimleri yazılı olan takım mensupları müsabaka ve kontrol sahasına girebilir, resmi ısınma ve maça iştirak edebilirler.
Oyuncuların formaları 1’den 20’ye kadar numaralandırılmış olmalıdır.
BİR SAYI ALMAK, BİR SET VE MAÇ KAZANMAK
1. Sayı: Bir takım aşağıdaki durumlarda sayı alır:
1 Topu başarıyla rakibin oyun alanındaki zeminine temas ettirdiğinde,
2 Rakip takım bir hata yaptığında,
3 Rakip takım bir ihtar ile cezalandırıldığında,
2. Hata
Bir takım, kurallara aykırı bir oyun hareketi yaparak (veya bu kuralları başka bir şekilde ihlal ederek) hata yapar. Hakemler hataları değerlendirir ve kurallara uygun olarak sonuçlarını belirlerler.
1 Eğer art arda iki veya daha fazla hata yapılırsa, sadece ilk yapılan hata esas alınır,
2 Eğer iki ya da daha fazla hata rakipler tarafından aynı anda yapılırsa, bu bir çift hata olarak değerlendirilir ve ralli tekrarlattırılır.
3. Ralli ve tamamlanmış ralli
Servis atan oyuncunun servis vuruşundan başlayarak topun oyun dışı olduğu ana kadar oluşan oyun hareketleri dizisi bir “ralli”dir. “Tamamlanmış ralli”, bir sayı kazanılmasıyla sonuçlanan oyun hareketleri dizisidir.Bu durum:
İHTAR ile sayı kazanılmasını, Servisin izin verilen süre içerisinde kullanılmaması ile yapılan servis hatasını da kapsar.
1 Eğer bir ralliyi servis atan takım kazanırsa bir sayı alır ve servis atmaya devam eder,
2 Eğer bir ralliyi servis karşılayan takım kazanırsa bir sayı alır ve servis atma hakkı da kendisine geçer.
BİR SETİ KAZANMAK
Bir set (netice, 5’inci set hariç) 25 sayıya en az 2 sayı farkla ulaşan ilk takım tarafından kazanılır. Sayılarda 24-24’lük eşitlik olması halinde oyun iki sayılık farka ulaşılana kadar (26-24, 27-25, vb.) devam eder.
MAÇI KAZANMAK
-Maç, üç seti alan takım tarafından kazanılır.
-Setlerde 2-2’lik eşitlik olması halinde netice seti (5’inci) en az 2 sayı farka ulaşmak şartıyla 15 sayı üzerinden oynanır.
MAÇTA HAZIR BULUNMAMA VE EKSİK TAKIM
-Eğer bir takım sahaya davet edildikten sonra oynamayı reddederse maçta hazır bulunmadığı ilan edilir ve setleri 25-0, maçı da 3-0’lık sonuçla kaybeder.
-Geçerli bir sebep göstermeksizin zamanında oyun alanında bulunmayan bir takımın da maçta hazır bulunmadığı ilan edilir ve setleri 25-0, maçı da 3-0’lık sonuçla kaybeder.
-Set veya maç için EKSİK ilan edilen takım, seti veya maçı kaybeder. Rakip takıma seti kazanması için gerekli olan sayılar ya da sayılar ve setler verilir. Eksik takım sayılarını ve setlerini korur.
HATALI DAVRANIŞLARIN ÖZETİ VE KULLANILAN KARTLAR
UYARI : Ceza yoktur, uyarı niteliğindedir.
– 1.Aşama: Sözlü uyarı yapılır.
– 2.Aşama: Sarı kart gösterilir.
İHTAR: Cezadır. Kırmızı kart gösterilir.
OYUNDAN ÇIKARMA: Cezadır. Sarı ve kırmızı kart birlikte aynı elde gösterilir.
DİSKALİFİYE: Cezadır. Sarı ve kırmızı kart ayrı ayrı iki elde gösterilir.
HAKEM GRUBU
Bir maçtaki hakem grubu aşağıdaki görevlilerden oluşur:
– Başhakem
– Yardımcı hakem
– Yazı hakemi
– Dört (iki) çizgi hakemi
VOLEYBOLDA DİZİLİŞ:
Voleybol sahası arka sahada (6m ) 3, file önünde (3m) 3 pozisyon olmak üzere 6 pozisyondan oluşur. Her pozisyonun bir mevki oyuncusu bulunur ve her mevkiinin bir çapraz oyuncusu vardır.
1 ve 2 numaralı pozisyonlarda pasör ve pasör çaprazı mevkii oynar.
3 ve 6 numaralı pozisyonda orta blokçu mevkii oynar.
4 ve 5 numaralı pozisyonu smaçör mevkii oynar.
OYUNCULARIN SAHAYA YERLEŞİMLERİ NASIL OLMALIDIR?
Aynı pozisyondaki oyuncular sahaya çapraz şekilde yerleşirler. Bunun nedeni oyuncuların görevlerinin olmasıdır. Servis atılmadan önce her oyuncu çapraz bulunması gerektiği mevkide oyuna başlamak zorundadır. Kontra atakta her oyuncu kendi mevkiisine geçebilir. Sahada bir pasör bulunur ve görevi oyun kurmaktır. Pasörün çaprazında, pasör çaprazı oynar. Eğer pasör 1 numaralı pozisyonda başlıyorsa pasör çaprazı 4 numaralı pozisyonda başlar böylelikle çapraz yerleşmiş olurlar. Pasör Çaprazları 2 ve 1 numaralı pozisyonda oynarlar bu oyuncuların solak olması oyuncular için bir avantaj sağlar çünkü sahasın sağ köşesinden hücum ederler ve solak oyuncular daha rahat vuruşlar yapabilir. Pasör çaprazları mevkileri gereği servis karşılamada bulunmayabilirler. Hücum yükünün büyük kısmı Pasör Çaprazlarındadır. Sahada 2 adet smaçör bulunur. Smaçörlerden biri pasörün ön pozisyonunda diğer ise pasör çaprazının arkasındaki pozisyonda başlar Örneğin ; 1.Smaçör 2 numarada başlıyorsa 2. Smaçör 5 numarada oyuna başlar böylelikle çapraz yerleşmiş olurlar. Pasörün önünde başlayan smaçör 2’li tur smaçörü olarak da adlandırılabilir çünkü 2 ‘li hücum turunda oynarlar yani Pasörün ön pozisyonda olduğu turları oynarlar. Bu oyuncular genellikle servis karşılama yükünü çekerler. 2. Smaçör de karşılama yapar ancak 1. Smaçör kadar aktif değil bu oyuncular daha çok hücumda aktiflerdir. Orta oyuncularda çifttir ancak orta mevkiindeki oyuncular arka pozisyonları oynamazlar. Kendi servis turlarını döndükten sonra Libero ile değişirler. Liberolarda sadece arka pozisyonları oynarlar. Buna başlangıç pozisyonu da dahil. Yani Orta oyuncular ve Liberolar çapraz oynarlar. Orta oyuncular 3 numara pozisyonunda oynar. Bunun sebebi orta oyuncularının asıl görevinin blok olmasıdır. 3 numaralı pozisyon file önünün ortasında yer alır böylelikle blok için her iki köşeye de eşit mesafede bulunmuş olurlar. Liberolar defans oyuncularıdır ve oynadıkları pozisyon oyun içerisinde en çok hücum edilen bölge sayılabilir. Bu yüzden defans yükü Liberolardadır.
TOP TAKIMDAYKEN BAŞLANGIÇ POZİSYONU NASIL OLMALIDIR?
Top takımdayken yani servis atılacakken beklenilen başlangıç pozisyonu soldaki şekildeki gibidir. Çünkü, pasörün arkada olduğu pozisyondur ve 3 tur boyunca da arkada kalacaktır. Bu 3 tur boyunca 3’lü hücum turu olarak oynanılır. Aynı zamanda arka sahadaki 4 numara smaçörü de hücuma geri atak yaparak dahil olabilir böylelikle 4 hücumcu olabilir.
TOP RAKİP SAHADAYKEN BAŞLANGIÇ POZİSYONU NASIL OLMALIDIR?
Top rakip sahadayken beklenilen başlangıç pozisyonu soldaki şekildeki gibidir. Çünkü Pasör ön turlardaki son pozisyonunu oynamaktadır ve kazanılan ilk karşılama turundan sonra tekrar arkaya gelecek ve takım 3’lü tura dönecektir.
OYUN SİSTEMLERİ:
3:3 Sistemi: Voleybol uzun yıllar üç smaçör ve üç pasör şeklinde oynanmıştır.her pasörün bir smaçörü vardı ve öne geldiklerinde yalnız kendi smaçörlerine atarlardı.
4:2 Sistemi: dört smaçör ve iki pasörle oynanan sistemdir. 3:3 sisteminde smaçörlerin blok karşısında yetersiz kalmaları neticesinde pasörlerin diğer smaçörlere de pas atmaları düşünülmüştür. bunun sonucu olarak üç pasörden birinin fazla olduğu ortaya çıkmış ve pasörün yerine oyuna bir smaçör dahil edilerek hücum gücü arttırılmıştır. Takımın hücum gücü atarken pasörlerin de görev ve sorumlulukları artmaya başlamıştır. Pasör önde ortada oynayarak her iki köşeye de pas atıyordu. pasörlerin smaç vurma durumu olmadığı için arkadan pasör kaçırılmazdı. bu sistemi günümüzde voleybola yeni başlayanlar ve küçük takımlarda kullanılmaktadır.
6:0 Sistemi: Altı smaçörle oynan bir sistemdir, bu smaçörlerden bazıları arkaya geldiklerinde pasörlük yapmaktadırlar. pasörlüğün ne kadar uzmanlıkgerektiren bir iş olduğu göz önüne alındığında sistemin başarısızlığı da ortaya çıkmaktadır. çok kullanılan bir sistem değildir.
5:1 Sistemi: Beş smaçör ve bir pasörle oynan bu sistem günümüzde en yaygın uygulanan sistemdir. takımın tek bir lider (şef)tarafından yönetilmesinin getirdiği avantajlar kadar, aynı seviyede iki pasör bulunmadığı içinde uygulanan bir sistemdir. Modern 4:2 sistemindeki düşüncede iki pasör bulmanın zor oluşu antrenörleri bu sisteme yönlendirmiştir. bir lider pasörle oynarken çaprazında, top savunmada pasöre geldiği veya pasörün kaçamadığı durumlarda pas atabilecek özellikte bir smaçör koymuşlardır. bu smaçörleri seçerken pas atma özellikleri kadar direk hücum yapabilmeleri içinde solak olmaları gerekmektedir.
Günümüz voleybolunda arka hücumları da göz önüne alarak pasör çaprazında genellikle takımın hücum gücü en yüksek olan smaçör oynatılmaktadır.
