Güreş
Güreşin Türkiye’deki Tarihi Gelişimi
Türkler, tarih boyunca güreşe özel önem vermiş, güreşi bütün sporlardan üstün tutmuş, ata sporu olarak kabul etmişlerdir. Türklerin, güreşi savaş temrinlerinin(egzersiz) yanı sıra, bayram ve düğün şenlikleri gibi çeşitli vesilelerle de yaptıkları, bir yiğitlik göstergesi olarak kabul ettikleri bilinmektedir. Türkler, güreşi bütün sporların temeli olarak kabul etmişler,terbiye verici olarak görmüşler ve ibadet aşkıyla yapmışlardır. Cumhuriyetin kurulmasından sonra, Atatürk’ün devrimleri ile beraber sporda da Türk ulusunu, yurt dışında onurlandıracak başarılara ihtiyaç duyuluyordu. Birçok tarihi kaynak gösteriyor ki Atatürk, sporlar içinde en çok güreşi seviyordu. Bu sevgisini, birçok güreş kulübünün kurulmasına öncülük ederek göstermiştir. Türk güreşinin en üst yönetim basamağını oluşturan Türkiye Güreş Federasyonu, 1922 yılında TİCİ (Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı) bünyesinde kurulmuştur. Federasyon, 1923 yılında FILA’ya üye olmasıyla, geleneksel güreşler ve modern anlamda minder güreşi olan grekoromen ve serbest stilde çalışmalara başlamış, bu çalışmaları yurt genelinde yaygınlaştırmıştır.
1936 Berlin Olimpiyat Oyunları’nda 61 kg’da Yaşar Erkan’ın şampiyonluğuna Atatürk çok sevinmişti: ‘’Yaşar, kendin küçüksün ama memleketin için çok büyük iş başardın, artık ismin, Türk spor tarihine geçti, çok yaşa Yaşar!’’ şeklinde telgraf çekerek ilk olimpiyat şampiyonu sporcumuz Yaşar Erkan’ı kutlamıştır. Güreşte, 1936’dan 1970 yıllarına kadar başarılara imza atmış, adeta ’’Türk Gibi Kuvvetli’’ sözünü dünyaya tekrar kabul ettiren birçok güreşçimiz olmuştur(Hüseyin Akbaş, Nasuh Akar, Mustafa Dağıstanlı ve diğerleri).
1970-1990 tarihleri arasında, güreşte uzun süren bir duraklama yaşanmış, önemli dereceler elde edilememiştir. 1992 Barselona Olimpiyat Oyunları, Mehmet Akif Pirim’in birincilik, Hakkı Başar ve Kenan Şimşek’in ikincilik, Ali Kayalı’nın üçüncülüğü ile güreşte yükselişe geçtiğimiz dönem olmuştur. FILA, 1993 yılında Stockholm’de düzenlenen dünya şampiyonasında modern güreş tarihinde, dünya minderlerinde ilk kez, on yedi yaşındaki bir güreşçinin şampiyon olmasından dolayı Hamza Yerlikaya’yı ‘’Asrın Güreşçisi’’ unvanı ile ödüllendirmiştir.
Güreşin Tanımı
Güreş, iki kişinin belirli saha, süre ve kurallar çerçevesinde birbirlerine karşı hiçbir araç kullanmadan, şiddet uygulamadan, çeşitli oyunlarla rakibin sırtını yere getirmeye çalıştığı bedensel bir mücadele sporudur. Güreş sporu, en basit ifadesiyle, fizikî güç ile onu en verimli şekilde kullanma biçimi olan tekniklerin birleştirilmesi sonucu ortaya çıkan bir aktivitedir.
Dünya genelinde farklı kültürlere konu olan güreş, başlangıcından beri olimpiyatlarda yer alan yaygın bir spor branşıdır. Temel olarak kuvvet, dayanıklılık, teknik ve zekânın birleşimi olan güreş sporunda başarının olmazsa olmazları; yetenek ve vücut fizyonomisidir. Bu iki koşulun dışında kazanma arzusu, mücadele, dayanıklılık, sürat, hızlı karar verme, bilimsel antrenman programlarından yararlanma, dengeli ve kontrollü beslenme, tecrübe ve güven duygusu profesyonel güreşçiler için başarının diğer etmenleri olarak karşımıza çıkmaktadır.
Güreş Türleri:
- Geleneksel Güreşler: Yağlı Güreş, Karakucak Güreş, Aba Güreşi, Şalvar Güreşi
- Olimpik Güreş: Grekoromen, Serbest
- Plaj Güreşi
Minder Güreşi (Olimpik)
Minder güreşi, kırmızı ve mavi renkli mayolar ile dokuz metre çapındaki minder üzerinde yapılmaktadır. Minder güreşi, serbest ve grekoromen stillerde Dünya Güreş Birliğinin ( UWW) talimatı ve kuralları doğrultusunda yapılmaktadır.
a) Grekoromen Güreş: Eski Yunan ve Roma güreşçilerinden esinlenilerek ortaya çıkmıştır. Ayak ile yapılan tekniklerin uygulanmadığı, ayaklara temas etmeden yapılan güreş şeklidir. Kalça üzerinden vücudun sadece üst bölgelerinden tutulabilir.
b) Serbest Güreş: Tehlikeli olacak her türlü hareket oyunun dışında tutulur. Serbest güreş, ayaklara yapılan hamle ve ayakla yapılan teknikleri içermesine rağmen, grekoromen tekniklerini de kapsamaktadır.
Not: ● Bayanlar, minder güreşinde sadece serbest stilde güreşmektedir.
Puanlama:
1 PUAN: Yerde rakibinin arkasına geçerek,bastıran ve rakibini kontrol eden güreşçiye(iki el bir diz -iki diz bir el- veya iki diz iki el – ve kafayı oluşturan 5 noktadan 3 nokta mindere değdiğinde )
-Ayakta veya yerde nizami bir oyun yapan ancak rakibini tehlikeli duruma getiremeyen güreşçiye ,
-Bir veya iki eli üzerinde bulunan rakibini bloke edip,sırtını mindere doğru yönelten güreşçiye,
-Oyunu rakibi tarafından kural dışı bir oyun ile engellenmeye çalışılan fakat buna rağmen oyununu gerçekleştiren güreşçiye,
-Rakibi minder dışına kaçan veya oyundan kaçan,yerde başlama şartlarını yerine getirmeyen faullü ve kural dışı oyun yapan atak güreşçiye veya zorunlu bağlamayı bozan güreşçiye
-Rakibini 5 saniye ve daha fazla tehlikeli durumda tutan güreşçiye
-Yerde rakibinin kontrolü altında olup üstteki güreşçinin kontrol ve hakimiyetinden mücadele ile kurtulup yüzü rakibine dönük olarak,ayağa kalkabilen ve kontak yapabilen güreşçiye,
– Büyük çaba ve teknik gerektiren ,seyre yönelik oyunları arttırmak amacıyla hakemler,rakibin yerle bütün temasını kesen hareketlerde bulunan atak güreşçiye fazladan 1 puan verilir.
-Bu durumda öncelikle 5 veya 3 puan alınması gerekir.Hakem önce 3 veya 5 puanı sonrada ilave puanı işaret edecektir.
2 PUAN
-Yer güreşinde nizami oyun yapan ve rakibini tehlikeli duruma getiren ,veya enstantane tuş durumuna getiren güreşçiye
-Rakibini omuzları üzerine yuvarlayarak,çeviren atak güreşçiye
-Rakibi, tehlikeli durumda iken minder dışına atlayarak kaçan güreşçiye ,
-Başladığı oyunu tamamlaması kural dışı ile engellenen atak güreşçiye
-Atak olan güreşçi bir oyun sırasında enstantane tuş olursa veya omuzları üzerinde yuvarlanırsa ,rakibine
-Ayakta oyun yapan atak güreşçiyi yerde tehlikeli durumda bloke eden güreşçiye verilir.
-Zorunlu bağlamayı reddeden güreşçinin rakibine
3 PUAN
-Rakibine ayakta oyun yaparak doğrudan doğruya ve büyük olmayan teknikle tehlikeli duruma getiren güreşçiye ,
-Rakibini yerden söküp kaldırarak,doğrudan tehlikeli duruma getiren güreşçiye bir veya iki diz yerde olsa bile
-Grand teknik oyun yapan ve rakibini doğrudan hemen tehlikeli duruma düşüremeyen güreşçiye verilir.
5 PUAN
-Ayakta ,rakibini grand teknik bir oyunla doğrudan ve hemen tehlikeli duruma getiren güreşçiye ,
-Rakibini yerden keserek ve grand teknik bir oyunla doğrudan hemen tehlikeli duruma getiren güreşçiye verilir.
BİR MÜSABAKADAN SONRA VERİLEN KLASMAN PUANLARI:
-POZİTİF PUANLAR:
a) Kazanan güreşçi 4 Kaybeden güreşçinin 0 puan aldığı durum; -Tuşla galibiyet (kaybedenin teknik puanı olsun olmasın ) -Teknik üstünlük(10 puan fark) mağlup olanın puanı yoksa , ve sakatlanma/Terk/Mindere çıkmama/Diskalifiye
b) Kazanan güreşçinin 4 ,kaybeden güreşçinin 1 puan aldığı durumlar ;-Teknik üstünlük ile galibiyet (10 puan fark) mağlup olanın teknik puanı varsa ,
c) Kazanan güreşçinin 3, kaybeden güreşçinin 0 puan aldığı durumlar ;-Müsabaka normal şüre içerisinde veya uzatma süresinde en az 3 teknik puan alınmış olması şartıyla ,puanlı galibiyet ile bitmişse ve mağlup olanın puanı yoksa /
d) Kazanan güreşçinin 3, kaybeden güreşçinin 1 puan aldığı durumlar ;-Müsabaka normal süre içerisinde veya uzatma süresinde ,en az 3 teknik puan alınmış olması şartı ile ,puanlı galibiyet ile bitmişse ve mağlup anında teknik puanı varsa ,/ Eğer galibiyette , 3 puan alınarak değil ,her iki güreşçinin de puanı varken hakem kararı ile ulaşılmış ise veya uzatma süresinin sonunda puanlı beraberlik sürüyorsa.
TUŞ
Eğer desansif güreşçi rakibi tarafından iki omuzu mindere değiyor olarak orta hakemin tuşu tam kontrol edebileceği kadar tutabiliyorsa ,tuş olarak değerlendirilir.
Güreş Lügatı ve Terimler,
BASTIRMA: Tek veya çift dalarak rakibi alta almak
BAŞ: Yağlı Güreş’te pehlivanların sıralandıkları derecelerin en büyüğü (Boy)
BOYUNDURUK: Güreş’te hasmın başını koltuk altına alıp ,boynuna kol dolama oyunu
BUDAMA: Hasmın kollarını alttan,üstten vurarak açma ,dağıtma Cazgır:Güreşecek olan pehlivanları yüksek sesle halka tanıtma
ÇIRPMA: Grekoromen oyunlarıdandır. Serbest ve Karakucakta da uygulanır.Yerde Parter vaziyetindeki pozisyonla başlar belinden sıkıca tutulur ve Köprü ile çevrilerek 2 veya 1 puan alınır.
DALMA:Tek ve çift dalma olarak uygulanır. Rakibin ayaklarına doğru birden inerek paçasını veya topuğunu kapma oyunu
DESTE: Yağlı ve karakucakta sıralandıkların derecelerin en büyüğü
GREKO-ROMEN GÜREŞ: Belden yukarı yapılan güreş ayaklara dalmak ve tutmak yasaktır.
KAZIK: Güreşçinin Yağlı güreş’te elini rakibin kıspeti içine sokarak onu yere raptetmek
KEPÇE: Güreş’te rakibin arkasından bacakları arasına el sokma oyunu
KISPET: Yağlı güreşçilerin , dana derisinden yapılmış dar paçalı meşin pantolon.
KlE: Parter pozisyonunda elimizi rakibin kolunun altından geçirerek ensesinden kavrama
KÜNDE: Serbest ve Greko’da yapılır.Oturak,Şark ve bel kündeleri vardır.
MİNDER: 9 metre çapındadır.Merkezi Güreş alanı 1 metre çapındadır.Güreş alanı ise 7 metre çapındadır Zon bölgesi ise 1 metre çapındadır (Kırmızı Bant ) ayrıcada Koruma bölgesi mevcuttur.(1.50 metre )
PAÇA: Kıspetin diz kapağı altına gelen kısmı
SALTO: Rakibin iki elini veya göğüs çaprazında üstten,koltuk altından dolayarak yana savurup devirme veya köprüye getirme çeşitleri Çift-Tek-Bel-saltoları olarak uygulanır.
SARMA: Güreşçinin kendi ayağını altta bulunan rakibin ayağının iç tarafına sokup dolaması
SUPLEK: Rakibin özellikle yerde çekiş veya arkaya dolanarak kendi köprüye gelerek rakibin sırtını mindere yapıştırmak.
TIRPAN: Güreş’te rakibin dengesini bozmak ve sendeletmek için ayağın iç tarafı ile rakibin baldırına veya ayak bileğine ani bir hareket ile vurma veya çırpma
ZEMBİL: Güreşçilerin kispetlerini koydukları sazdan yapılmış sepet.
AYAK KÜNDESİ: Sağ kolu arkadan,apış arasından geçirirken ,sol kol’da rakibin sol kalçası hizasından aşağı iner ,göbek üzerinde iki el birleşir.Bu durumda rakip kündeye düşmüş olur.
AYAK BRAVLESİ: Yerde,üstteki rakibin sağ kolunu sağ elle kavrayarak sağ diz üzerinde yürürken sağa doğru devrilip ,sol ayağın topuk kısmını ,rakibin sol ayak iç topuk kısmından havalandırarak üzerinde dönme (Celal Atik’in oyunu)
ÇİFT KLE: Her iki elle kleyi tatbik etme
DANABAĞI: Sağ elle rakibin sol pazusu dıştan tutulur.Kafa sol kolun altında bulunurken .sol elde rakibin sol budunu kavrar ve sola doğru abanarak rakibi yıkar.
GEMİCİ OYUNU: Alttaki rakip ,üstteki rakibin sol ayağına soldan sarma vurdurur..sonra üstteki rakibin kolunu omuz hizasından her iki elle kavrar ve sarmayı boşaltmadan rakibin üstüne döner.Üstteki rakip kapana düştüğünden ya köprüye gelir veya tuş olur. (Hasan gemicinin oyunudur.)
GÖĞÜS ÇAPRAZI: Serbest ve Greko’da uygulanır.
KAFA KOL: Rakibin kafa ve kolunu kapıp kalça oyunu ile yere indirme (Çemberleme,sırttan,ve kontra gibi çeşitleri vardır.)
