Okçuluk
İnsanlık tarihi boyunca savaş ve atlı silahı olarak okun kullanılması nedeniyle okçuluğun kökeni de çok eski çağlara kadar inmektedir. Arkeolojik çalışmalarda, Mısır’da M.Ö. 5000 yılında okun avlanma ile ortaya çıktığı görülse de tarihçilere göre ise okun ortaya çıkışı 25 bin yıl öncesidir. M.Ö. 1500’lü yıllarda Asurluların yayı daha da geliştirmesi ile atıcıya kolaylık sağlayan bir model ortaya çıkmıştır.
16. ve 17. yy.’larda İlk okçuluk dernekleri İngiltere’de kuruldu. 19. yy.’da ABD, Kanada ve Avustralya’ya yayılan okçuluk, 20.yy’ın başlarında da gerçek anlamda bir spor olarak kabul edilmeye başlanmıştır. İlk kez 1900 Paris Olimpiyatları’nda erkekler kategorilerinde programa dahil edilerek, 1920 yılına kadar olimpiyatlarda yer almıştır.
1931′ de Belçika, Fransa, Polonya ve İsveç’in öncülüğünde, Uluslararası Okçuluk Federasyonu FITA (Federation Internationale de Tir L’Arc) kuruldu. Bundan sonra önemli gelişmeler sağlanarak, 1933’te ilk kez Dünya Okçuluk Yarışması ilk kez düzenlendi. 1940’lı yıllarda FITA tarafından düzenlenen okçuluk karşılaşmaları, 1957′ den sonra iki turda yapılmaya başlandı. Daha sonraları okçuluğa olan ilgiyi artırmak amacıyla 1985’de Büyük FITA Turnuvası adı altında yeni bir turnuva geliştirildi.
Türklerde okçuluğun MÖ 5000 yıllarında başladığı ve okçuluk ile ilgili ilk kuralların Oğuzlar ile gerçekleştiği görülür. İncelenen Türk oklarının ortaları kalın, baş ve sonlara doğru incelen, çok düz, esnek ve kozalaklı ağaçlardan yapıldığı saptanmıştır.
Cumhuriyet Döneminde ilk ciddi adım, Beyoğlu Vakıflar Müdür ve Milli Sporlar Federasyonu Başkanı Baki Kunter’ in girişimleri sonucu kurulan “Okspor Kurumu” adındaki kulüp olmuştur. Atatürk’ün direktifleri ile kurulan bu kulüp Atatürk’ün ölümünden sonra dağıldı. İlk bayan okçumuz Betür Diker’dir.
1953 yılında okçuluk sporu , Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü bünyesine alınarak Atıcılık Federasyonu’na bağlandı. 8 Mart 1961 tarihinde ise buradan ayrılarak bağımsız bir federasyon haline geldi.1982 yılında tekrar federasyona bağlanan okçuluk 1983 yılında tekrar Federasyona bağlanmıştır.
Oldukça basit ve açık kuralları olan okçuluk sporunun temel kuralı atış yapmak için okçunun ayakta olmasıdır. Bu sporda amaç, 1.22 metrelik çapındaki hedefi tam ortasından vurmak. Merkeze doğru giderek daralan 10 çember vardır. Merkezdeki çemberin değeri 10 puanken dışarıya doğru puanlar birer-birer küçülür. Eğer atılan ok iki puanı belirleyen çizgilere isabet etmişse daha yüksek olan puan atıcının hanesine yazılır. 1.22 m. çapındaki hedef ile atışı yapan sporcular arasındaki mesafe 70 metredir.
Erkeklerde yayın ağırlığı 22 kg civarında iken bayanlar kategorisinde 17 kg. dır. Oklar için ise 11 mm çapını geçmemesi zorunluluğu vardır. Okçular, kendilerini korumak için Parmaklık, gözlük, ve eldiven gibi özel korunma gereçleri takabilirler.
Klasik Yay Açık Sınıf:
Kural olarak, klasik yay açık sınıfta yarışan sporcular vücudun ya üst ya da alt kısmında engele sahiptir. Dünya Okçuluk Federasyonu kurallarına uyan tekerlekli sandalye, ayakta veya sandalye desteği ile klasik yay ile atış yaparlar. Klasik yay açık sınıf kategorisi yarışma kuralları klasik yay kuralları ile aynıdır. 70 metrede yer alan 122 cm ebadındaki hedefe, 72 ok atarlar.
Klasik Yaylarda Okçu Ekipmanları:
Yayın gövdesi: Tüm ekipmanların birleştiği ana merkezdir. Alüminyum , karbon, ahşap ve plastik polimer malzemelerden üretilmektedir.
Kanatlar: Yayın gövdesinin altına ve üstüne takılan ok atışı yapıldığında enerjisiyle oku fırlatan ekipmandır. Karbon, ahşap, köpük veya plastik polimer malzemelerden üretilmektedir.
Kiriş: Yayın gergin durmasını sağlayan kanatlara takılan, kanatların oluşturduğu enerjiyi oka ileten ekipmandır. Polyester, yün, ipek veya pamuktan üretilmektedir.
Nişangah: ok atarken nişan almayı sağlayan mesafelere göre ayar yapılabilen ekipmandır. Plastik, alüminyum, karbon malzemeden üretilmektedir
Ok Yatağı: Okun yayın üzerinde durmasını sağlayan, ok yaydan çıkana kadar ona eşlik eden ekipmandır. Plastik ve metal malzemelerden üretilmektedir.
Basınç Düğmesi: Okun yaydan çıkışında spine’nını ayarlayan ekipmandır. Alüminyum ve plastikten üretilir.
Kliker: Sporcunun yayı hep aynı uzunlukta çekmesini sağlayan çelikten veya karbondan üretilen parçadır.
Stabilizörler: Ok yaydan çıktıktan sonra oluşan kuvvetle birlikte yay üzerinde oluşan titreşimleri emerek daha stabil atış yapmamıza olanak sağlar. Yayın ağırlık dengesini sağlar. Alüminyum veya karbondan üretilmiş kompozit malzemedir.
Parmaklık: Sporcunun yayı çekerken kiriş ile parmaklar arasında korumaya yardımcı ekipmandır.
Kolluk: Sporcunun koluna kiriş çapmaması için kola takılan koruyucu aparattır.
Göğüslük: Sporcunun atış anında rüzgardan veya giydiği elbiseyle ilgi kirişin çarpmaması için göğüs bölgesini toplayan aksesuardır.
Ok: Yayın üzerindeki kirişe takılan nişan aldığımız yeri vurmamızı sağlayan karbondan, alüminyum veya ahşaptan üretilmiş ucu çelik arkalığı plastik ve okun dengesini sağlayan plastik tüyden oluşan malzemedir.
Sadak: Okçunun beline veya sırtına takarak oklarını yanında ve düzenli taşımasını sağlayan aksesuardır. Kumaş veya deriden üretilen malzemedir.
Ayaklık: Ok atışı bittikten sonra yayın zarar görmemesi için yayı taşıyan aksesuardır. Aluminyum, metal, veya karbon malzemelerden üretilir.
Makaralı Yay Açık Sınıf:
Kural olarak makaralı yay açık sınıf kategorisinde yarışan sporcular vücudun ya üst ya da alt kısmında engele sahiptir. Dünya Okçuluk Federasyonu kurallarına uyan tekerlekli sandalye, ayakta veya sandalye desteği ile makaralı yay ile atış yaparlar. 50 metrede yer alan 80 cm ebadındaki hedefe 72 ok atarlar. Makaralı yaylarda eleme atışları aynı mesafede 5 seri 3’er ok olarak toplam 15 ok üzerinde yapılır.
Makaralı Yaylarda Okçu Ekipmanları:
Makaralı Yay: Tamamı bir bütün olan makara sistemi ile çalışan çekilen gücün makaraların dönmesi ile birlikte taşıyıcı kirişlere yükün taşınması ve yayı çektiğimiz kirişin yükünün düşmesi sistemi ile çalışan tümleşik yaydır. Alüminyum veya karbon malzemelerden üretilmektedir.
Nişangah: Ok atarken nişan almayı sağlayan mesafelere göre ayar yapılabilen ekipmandır. Plastik, alüminyum, karbon malzemeden üretilmektedir
Gez: Ana kirişe takılan; sporcunun göz ve mercek arasında dengesini kuran alüminyumdan yapılmış yay aksesuarıdır.
Mercek: Nişangaha takılan hedefi yaklaştırmaya aynı zamanda üzerinde bulunan terazi ile yayın sağ sol dengesini korumaya yardımcı olan nişan almak için kullanılan ekipmandır.
Tetik: Bilekten veya elden kullanılan iki çeşidi bulunmaktadır. Ana kirişe takılarak atışa hazır olduğumuzda mekanizmaya basarak kirşten kurtularak atışın gerçekleşmesini sağlayan ekipmandır.
Stabilizörler: Ok yaydan çıktıktan sonra oluşan kuvvetle birlikte yay üzerinde oluşan titreşimleri emerek daha stabil atış yapmamıza olanak sağlar. Yayın ağırlık dengesini sağlar. Alüminyum veya karbondan üretilmiş kompozit malzemedir.
Kolluk: Sporcunun koluna kiriş çapmaması için kola takılan koruyucu aparattır.
Göğüslük: Sporcunun atış anında rüzgardan veya giydiği elbiseyle ilgi kirişin çarpmaması için göğüs bölgesini toplayan aksesuardır.
Ok: Yayın üzerindeki kirişe takılan nişan aldığımız yeri vurmamızı sağlayan karbondan, alüminyum veya ahşaptan üretilmiş ucu çelik arkalığı plastik ve okun dengesini sağlayan plastik tüyden oluşan malzemedir.
Sadak: Okçunun beline veya sırtına takarak oklarını yanında ve düzenli taşımasını sağlayan aksesuardır. Kumaş veya deriden üretilen malzemedir.
Ayaklık: Ok atışı bittikten sonra yayın zarar görmemesi için yayı taşıyan aksesuardır. Aluminyum, metal, veya karbon malzemelerden üretilir.
HEDEF EKİPMANLARI
Hedef Minderi: Okun saplanarak durmasını sağlayan sentetik ve saman malzemeden üretilen minder.
Hedef Ayağı: Hedefin yerden yüksek de durmasını sağlayan 3 veya 4 ayak ağaç veya metalde oluşan malzeme.
Hedef Kağıdı: Üzerinde farklı renkler olan bu renklere göre puan sistemi bulunan hedefin üzerine takılan sporcuların ok atarken nişan aldığı kağıt.
Güvenlik Ağı: Hedefin arkasına asılan hedefi vurup geçen veya vurmadan geçen okları yavaşlatan veya durduran dokuma iplikten oluşan malzeme.
YARIŞMA FORMATI
Salon şampiyonaları:
18 metreye 2 x 30’ar ok olmak üzere toplam 60 ok atışı yapılır. Seriler 3’er ok şeklinde atılır. Elemeler 18 metrede yapılmaktadır.
Açık Alan Şampiyonaları:
2*70 (720 Round): Klasik yay açık sınıfta yarışan erkek ve kadın kategorileri 70 metreye 122 cm ebadındaki hedefe, 72 ok atarlar. Sıralama atışlarının ardından oluşan sıralama sonuçlarına göre klasik yaylarda set sistemi ile eleme atışları 70 metrede yapılır. Her seri 3 ok atışı 1 set olarak kabul edilir. Her sette yüksek puan atan sporcu 2 puan alırken düşük puan atan sporcu 0 puan alır. Beraberlik durumunda her iki sporcu 1’er puan kazanırlar. 6 puana ulaşan sporcu karşılaşmanın galibi olur. Beş set sonunda set puanlarında beraberlik olması durumunda 1’er ok beraberlik atışı yapılır ve merkeze en yakın oku atan sporcu karşılaşmayı kazanır.
2*50: Makaralı yay açık sınıfta yarışan erkekler ve kadınlar 50 metreye 80 cm ebadındaki hedefe 72 ok atarlar. Makaralı yaylarda eleme atışları aynı mesafede 5 seri 3’er ok olarak toplam 15 ok üzerinde yapılır. Toplam 150 puan üzerinden yüksek değeri elde eden sporcu karşılaşmayı kazanır. Beraberlik durumunda 1’er okluk beraberlik atışı yapılır ve merkeze en yakın oku atan galip sayılır.
